1η δημοσίευση, 20 Μαρτίου 2020, στην σελίδα του ιατρείου στο Facebook
Διαβάζω αρκετές απόψεις που λένε ότι λόγω της κρίσης θα πρέπει κανείς να μην εκφράζεται δημοσίως για θέματα σχετικά με την διαχείρισή της. Προσωπικά διαφωνώ.
Στην Μεγάλη Βρετανία η πολιτική ηγεσία φαίνεται ότι άλλαξε στρατηγική λόγω,
α) της δημόσιας κατακραυγής από την επιστημονική κοινότητα, η οποία μεταξύ άλλων ζήτησε την δημοσιοποίηση των στοιχειών βάση των οποίων η κυβέρνηση έλαβε τις αποφάσεις της, και
β) λόγω της δημοσιοποίησης της επικαιροποιημένης έκθεσης του Imperial College COVID-19 Response Team.
Η ελευθερία έκφρασης δίνει το δικαίωμα σε όποιον επιθυμεί να μπορεί να εκφραστεί για όποιο θέμα αποφασίσει και αυτό περιλαμβάνει προφανώς και την εξελισσόμενη κρίση του κορονοϊού. Μάλιστα θα πήγαινα και ένα βήμα παραπέρα και θα έλεγα ότι αν αυτός που θέλει να εκφραστεί είναι και σχετικός με το θέμα λόγω επαγγελματικής ενασχόλησης, τότε το να εκφράσει δημοσίως την άποψή του, ακόμη κι αν αυτή διαφέρει με την επικρατούσα (και ίσως ειδικά τότε), δεν αποτελεί μόνο δικαίωμά του αλλά και υποχρέωσή του.
Προφανώς δεν αναφέρομαι εδώ στην διασπορά ψευδών ειδήσεων ούτε στην συνειδητή προσπάθεια πρόκλησης πανικού που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα των μέτρων που έχουν ληφθεί και άρα την δημόσια υγεία. Τα όρια μπορεί να είναι δυσδιάκριτα ανάλογα με την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά όπως και να έχει, εδώ αναφέρομαι στο γενικό πλαίσιο.
Προφανώς όσοι (αναφέρομαι κυρίως σε σχετικούς με το θέμα) επιθυμούν να εκφραστούν για το θέμα καλά θα κάνουν να μιλούν όσο πιο τεκμηριωμένα γίνεται και να δείχνουν ευαισθησία στους φόβους και τις ανησυχίες του απλού κόσμου που μπορεί να τους διαβάσει. Αυτό όμως δεν μπορεί παρά να είναι μία απλή (και μάλιστα πάγια, δηλαδή ακόμη και εκτός κρίσης) σύσταση στην προσπάθεια να βελτιωθεί η ποιότητα του δημόσιου διαλόγου.
Σε καμμία περίπτωση όμως δεν είναι εφικτό, αλλά ούτε και επιθυμητό, το να υποχρεώσεις κάποιον στο πώς και αν θα εκφραστεί. Προ λίγων ημερών ο κορυφαίος ερευνητής Γιάννης Ιωαννίδης από το Stanford μίλησε για τον κίνδυνο να είμαστε στην αρχή ενός πρωτοφανούς φιάσκο και έκανε την παρομοίωση ότι, ελλείψει στοιχείων, υπάρχει περίπτωση να είμαστε (η διεθνής κοινότητα) σαν ένας ελέφαντας που του επιτίθεται μία γάτα (βλ. ιός). Στην προσπάθειά του ο ελέφαντας να αποφύγει την γάτα πέφτει κατά λάθος από έναν γκρεμό. Ο Ιωαννίδης, γνωστός και εδραιωμένος ερευνητής στην Αμερική και διεθνώς, είναι μάλλον ο κορυφαίος στο πεδίο της ιατρικής στατιστικής και επιδημιολογίας. Παρά τις αντιδράσεις που η άποψή του προκάλεσε στα μέσα και κοινωνικά δίκτυα, πολλοί λένε ότι έχει κερδίσει το δικαίωμα να λέει ό,τι θέλει ακόμη κι αν είναι αντίθετο με την επικρατούσα άποψη (contrarian view). Όμως το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης (πόσο μάλλον της ακαδημαϊκής) δεν κερδίζεται, προστατεύεται. Κι όχι για τον Ιωαννίδη μόνο αλλά για όλους μας ανεξαιρέτως.
Σίγουρα η κρίση θα δοκιμάσει πολλές από τις αντοχές μιας κοινωνίας. Όμως, εύχομαι, οι αντοχές μας να είναι τέτοιες ώστε να μην γίνει η ελευθερία έκφρασης ένα από τα πρώτα θύματα της κρίσης. Είναι ανάγκη να την προστατεύσουμε, τώρα ακόμη περισσότερο από πριν.
© Kostis Tsarpalis, 2020
1η δημοσίευση, 20 Μαρτίου 2020, στην σελίδα του ιατρείου στο Facebook