Κωστής Τσαρπαλής > Πανδημία Κορονοϊού > Λαϊκισμός και πανδημία: η περίπτωση του Boris Johnson (και γιατί στην Ελλάδα δεν «είχαμε Άγιο…»)

Λαϊκισμός και πανδημία: η περίπτωση του Boris Johnson (και γιατί στην Ελλάδα δεν «είχαμε Άγιο…»)

1η δημοσίευση, 11 Απριλίου 2020, στην σελίδα του ιατρείου στο Facebook

Ο Πρωθυπουργός της Αγγλίας βελτιώνεται κλινικά και πλέον βγήκε σε θάλαμο από την ΜΕΘ και μπορεί να περπατάει σιγά σιγά, στην πορεία του προς την πλήρη ανάρρωση από τον COVID-19. Το πολύ ευχάριστο αυτό νέο έρχεται μετά από περίπου δύο εβδομάδες αγώνα, αρχικά στο σπίτι για περίπου 10 ημέρες, και μετά στο Νοσοκομείο και την ΜΕΘ καθώς η κατάστασή του επιδεινωνόταν/δεν βελτιωνόταν. Και τι ειρωνεία της τύχης, ο ηγέτης που πρώτος και με στόμφο υποστήριξε την στρατηγική της ανοσίας της αγέλης (ή πιο σωστά όπως χρησιμοποιούμε τους όρους εντός της πανδημίας, του mitigation – των ήπιων, ας πούμε, μέτρων – έναντι του suppression, δηλ. των πιο αυστηρών μέτρων) να είναι και αυτός ο ίδιος τώρα μέρος αυτής της στρατηγικής καθώς το σώμα του μάχεται – και φαίνεται να καταφέρνει – να καταπολεμήσει τον ιό και στην πορεία να καταφέρει να αποκτήσει εν τέλει ανοσία. Βέβαια, η ειρωνεία γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αν κανείς σκεφτεί ότι εν τω μεταξύ (μετά την έκθεση του Imperial συγκεκριμένα) ο Boris Johnson είχε κάνει μία εντυπωσιακή κωλοτούμπα – όπως είναι ίδιον των απανταχού λαϊκιστών – και αλλαγή πολιτικής προς μία (έστω και με χλιαρό είναι αλήθεια τρόπο) στρατηγική suppression. Όμως λόγω της χρονοκαθυστέρησης (lag time) που χαρακτηρίζει πολλά σημεία της πανδημίας αυτής, δυστυχώς εδώ ισχύει το «στερνή μου γνώση…» (ή, εναλλακτικά, “too little too late”). Και βέβαια μιλάμε για ειρωνεία της τύχης καταχρηστικά (άλλοι κάνουν ακόμη μεγαλύτερη υπέρβαση και μιλάνε για θεία δίκη), καθώς τα δεδομένα που είχε ο Boris Johnson ανά πάσα στιγμή μπορούσαν εύκολα να προβλέψουν τον κίνδυνο των επιλογών του. Άρα μάλλον εδώ είναι πιο σωστό να μιλάμε για την ειρωνεία των αριθμών. Όμως η ειρωνία των αριθμών δεν συνεπάγεται και αμέλεια από την μεριά του, τουλάχιστον όχι εξ ορισμού και όχι σε όλα τα θέματα. Πιο συγκεκριμένα:

Είναι γεγονός ότι η απόφασή του για την στρατηγική της ανοσίας της αγέλης σε εκείνο το αρχικό στάδιο, οδήγησε σε απώλεια κρίσιμου χρόνου σε σχετικά αρχικά ακόμη στάδια της επιδημίας, κάτι που με βάση την εκθετική αύξηση της μετάδοσης αλλά και του lag time μεταξύ νέων μέτρων και μείωσης στον ρυθμό μετάδοσης, επιδείνωσε δραματικά την κατάσταση που βιώνει η χώρα του τώρα. Και αυτό θα ισχύει για όσο χρόνο θα χρειαστεί για να βγουν από την άλλη μεριά της καμπύλης.

Παρά τον αυξημένο αριθμό θυμάτων λόγω της λανθασμένης του αρχικής στρατηγικής, πιστεύω πως θα είναι πολύ δύσκολο (όχι αδύνατο) να του καταλογίσει κανείς ευθύνες για αυτήν την επιλογή. Άλλωστε, θυμίζω ότι την αρχική στρατηγική (του herd immunity) την ανακοίνωσε στις 12/3 με τον Chief Medical Officer και τον Chief Scientific Adviser στο πλευρό του, και με τους δύο αυτούς στην ίδια συνέντευξη τύπου να εξηγούν εις βάθος την στρατηγική και τα μοντέλα στα οποία είχαν στηρίξει την στρατηγική τους. Άρα, μπορεί η απόφαση αυτή να φαίνεται (ιδίως σε εμάς που βιώσαμε «πρώιμα» τα δυσβάσταχτα αυστηρά μετρά – και καλά κάναμε) ξεκάθαρα λανθασμένη και να έχει μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, όμως νομίζω ότι βάσιμα μπορεί να πει κανείς ότι δεν έχουμε στοιχεία ότι πήγε αντίθετα στο τι του σύστησαν οι τεχνοκράτες. Το αν τυχόν, όπως μπορεί κανείς να σκεφτεί, ο Boris Johnson επηρέασε (τους έκανε lead, ας πούμε, στο wishful thinking του) τους τεχνοκράτες, ή έστω το γιατί οι προβλέψεις τους ήταν τόσο αφελείς (με βάση τα στοιχεία που ξέρουμε ότι γνώριζαν ήδη), είναι ερωτήματα που πρέπει (και κάποια στιγμή θα αναγκαστούν) οι ίδιοι οι τεχνοκράτες να απαντήσουν, πάντως όχι ο Boris Johnson.

Εκεί όμως που φαίνεται να μην έχει κανένα ελαφρυντικό είναι στο γεγονός ότι, όπως καλά γνωρίζουμε, δεν έκανε το καλύτερο δυνατό για να προστατεύσει τον εαυτό του (αλλά και παράλληλα να δώσει το σωστό παράδειγμα/μήνυμα στον λαό) από την έκθεσή του στον ιό. Για παράδειγμα, στις 3 Μαρτίου έχουμε δήλωσή του που «υπερηφανεύεται» σαν παιδάκι (το video υπάρχει στο youtube, link στα σχόλια) για το ότι «κάνει χειραψίες συνέχεια», και ότι λίγες ημέρες πριν είχε βρεθεί σε ένα νοσοκομείο όπου νοσηλεύονταν ασθενείς με COVID-19 και «έκανα χειραψία με όλους, θα χαρείτε να μάθετε, και συνεχίζω να κάνω χειραψίες…», και ότι «οι άνθρωποι, προφανώς, μπορούν να αποφασίσουν από μόνοι τους [για το θέμα της χειραψίας]…». Την ίδια ώρα, δίπλα του, ο Chief Scientific Adviser δαγκώνοντας τα χείλη του και με μία οριζόντια κίνηση του προσώπου του σαν να διαφωνεί, παρεμβαίνει λέγοντας προς το κοινό «wash your hands».

Από αυτό (αλλά και άλλα περιστατικά), μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι ο Boris Johnson φέρθηκε με αμέλεια, δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα προσωπικής προστασίας, δεν έδωσε το σωστό μήνυμα στον κόσμο για την κρισιμότητα της κατάστασης, και προφανώς πήγε αντίθετα με το τι του σύστησαν οι ειδικοί να κάνει (στο συγκεκριμένο θέμα των μέτρων προσωπικής προστασίας και υγιεινής).

Ας το δούμε λίγο πιο λεπτομερώς. Μέχρι εκείνη την ημέρα (3 Μαρτίου) υπήρχαν ήδη γνωστά στοιχεία για την θνητότητα της νόσου (αλλά και για τους τρόπους μετάδοσης). Δεν υπάρχει περίπτωση ο Boris Johnson να μην είχε ενημερωθεί από τους συμβούλους του για τα στοιχεία που ήταν ήδη δημοσιευμένα από την Κίνα (Chinese CDC) και μίλαγαν για μία θνητότητα (case fatality ratio) για άτομα της δικής του ηλικίας (55 ετών) περίπου 1,3% (υπολογισμός που παραμένει περίπου ίδιος μέχρι τώρα). Και η πιθανότητα για σοβαρή νοσηρότητα (π.χ. νοσηλεία, ή ακόμη και εισαγωγή σε ΜΕΘ) ήταν πολλαπλάσια (περίπου 20% νοσηλεία και 5% εισαγωγή σε ΜΕΘ). Με βάση αυτά, όταν είσαι Πρωθυπουργός και εν γνώση σου δεν παίρνεις τα κατάλληλα μέτρα προστασίας που σου προτείνουν, έχεις πλήρη και προσωπική ευθύνη για τον κίνδυνο που αναλαμβάνεις για εσένα και την Χώρα σου. Και ο κίνδυνος που ανέλαβε λόγω της αμέλειάς του για την χώρα του είναι συγκεκριμένος: 20% να αφήσεις την χώρα σου με έναν παροπλισμένο Πρωθυπουργό για τουλάχιστον λίγο καιρό (απλή νοσηλεία), 5% να μην μπορείς καν να ασκήσεις τα καθήκοντα του Πρωθυπουργού για ακόμη περισσότερο καιρό (εισαγωγή σε ΜΕΘ – είδαμε ότι αμέσως πριν αναγκάστηκε και «έχρισε» ως άτυπο deputy του τον Υπουργό Εξωτερικών), και 1,3% να αποβιώσεις και να μείνει η Χώρα σου χωρίς Πρωθυπουργό, με τεράστιο πολιτικό κενό και όποιες άλλες επιπτώσεις αυτό θα σήμαινε. Κι αυτό σε καιρό πανδημίας, σε καιρό δηλαδή έκτακτων συνθηκών. Οι αριθμοί εδώ, δυστυχώς, είναι αμείλικτοι για το μέγεθος της αμέλειάς του (και βέβαια δεν σχολιάζω καν την αμέλεια που έδειξε να προστατεύσει την έγκυο σύντροφό του, ας δεχτούμε ότι αυτό είναι ιδιωτικό τους θέμα).

Αυτήν την ώρα προφανώς προέχει ο άνθρωπος να ανταπεξέλθει επιτυχημένα στην λοίμωξη, να γίνει καλά, και να αναρρώσει πλήρως το συντομότερο. Τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο, όσο και για το καλό της Χώρας που ηγείται. Και μετά προέχει να περάσει η κρίση με τα λιγότερα δυνατά θύματα. Όμως κάποια στιγμή, ιδίως τώρα που φαίνεται βάσιμα ότι άφησε τα πιο δύσκολα πίσω του, ο κόσμος στο ΗΒ θα πρέπει να μιλήσει και για τις ευθύνες του Πρωθυπουργού τους. Αν θέλουμε να μάθουμε κάτι από την πανδημία αυτή, είναι σημαντικό να ζήσουμε την πολυτέλεια να τον δούμε σε 2ο χρόνο να εξηγεί/λογοδοτεί για κάποιες από τις παραπάνω επιλογές του. Γιατί είναι πολύ σημαντικό τα όποια λάθη να εντοπιστούν ώστε να μην επαναληφθούν (οι πανδημίες και οι σοβαρές κρίσεις δεν τελειώνουν μετά τον κορονοϊό). Κι αυτό γιατί η εναλλακτική είναι να γραφτεί η ιστορία με τα λάθος συμπεράσματα, όπως αυτό του πατέρα του Boris Johnson που (δικαιολογημένα μεν ως πατέρας, λανθασμένα δε) πρόσφατα δήλωσε: “He almost took one for the team”. Κι αυτό είναι λάθος γιατί η φράση αυτή αναφέρεται στην αυτοθυσία κάποιου που αξίζει να γίνει παράδειγμα προς μίμηση. Όμως στην περίπτωσή του γιού του, η συμπεριφορά, οι επιλογές, και η περιπέτεια υγείας του, έχουν βοηθήσει μεν, αλλά μόνο ως το αντίστροφο: ως παράδειγμα προς αποφυγή. Κι αυτό είναι σημαντικό να το ξεκαθαρίσει κάποια στιγμή η κοινή γνώμη στο ΗΒ. Μόνο έτσι θα μειωθεί ο μελλοντικός κίνδυνος επανάληψης των ίδιων λαθών, δηλ. της επικράτησης του λαϊκισμού έναντι της επιστήμης και έναντι της κοινής λογικής σε θέματα ζωής και θανάτου.

Και βέβαια, να σχολιάσω εδώ ότι μετά από τόσο λαϊκισμό που ζήσαμε στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια, είναι comforting το να βλέπεις την Χώρα σου να δίνει μαθήματα κατά του λαϊκισμού. Γιατί, προσωπικά δεν έχω καμμία αμφιβολία (τουλάχιστον όχι σοβαρή!) ότι αν, για παράδειγμα, ήταν ο Πολάκης υπεύθυνος στο Υπουργείο Υγείας, η συμπεριφορά του θα τον είχε κάνει να προσβληθεί από τον ιό (και θα το απολάμβανε κι όλας κατά βάθος) και θα μας παρουσιαζόταν ως παράδειγμα προς μίμηση, ως ήρωας που “almost took one for the team”. Ευτυχώς, αυτό το πολύ πιθανό σενάριο το έχουμε γλιτώσει. Και είναι λάθος που λένε πολλοί «Άγιο είχαμε…». Δεν είχαμε Άγιο, δεν είναι θέμα τύχης. Απλά το πάθημά μας (του λαϊκισμού) μας έγινε μάθημα νωρίτερα από τους άλλους. Και μπράβο μας γι’ αυτό!

© Kostis Tsarpalis, 2020

1η δημοσίευση, 11 Απριλίου 2020, στην σελίδα του ιατρείου στο Facebook

Αφήστε μια απάντηση

Call Now Button
Send this to a friend