Κωστής Τσαρπαλής > Πανδημία Κορονοϊού > Το παιδί μου είναι στην ηλικία 5 έως και 11. Να κάνει το εμβόλιο;

Το παιδί μου είναι στην ηλικία 5 έως και 11. Να κάνει το εμβόλιο;

Αρσινόη, 9 ετών: μπλε ουρανός και λουλούδια (ακόμη…)

Η μεγάλη μας κόρη έκανε την 1η δόση πριν μία εβδομάδα, λίγες ημέρες αφότου έγινε 12. Ο μόνος λόγος που καθυστέρησε λίγες ημέρες ήταν για να μπορέσουμε να βρούμε ραντεβού μαζί, εγώ για την 3η δόση (την καθυστέρησα τόσο καιρό για να την περιμένω να γίνει 12). Εκτός από μία ενόχληση στο μπράτσο για μία ημέρα, δεν υπήρχαν άλλες παρενέργειες. Δεν ξέρω αν έκανε δέκατα, όμως συνειδητά δεν βάλαμε θερμόμετρο. Επίσης, της ανέφερα τις βασικές, ήπιες παρενέργειες που έχουν δημοσιευτεί μόνο στα πεταχτά και χαλαρά, καθώς ήθελα να αποφύγουμε το λεγόμενο nocebo effect, δηλ. την αύξηση της πιθανότητας για παρενέργειες όταν πιστεύεις ότι είναι πιθανό να τις βιώσεις (για την πιο σοβαρή αλλά και σπάνια, ιδίως στα κορίτσια, παρενέργεια της μυοκαρδίτιδας μιλήσαμε αναλυτικά σε αρκετές άλλες περιπτώσεις). Και με την ευκαιρία, μιλήσαμε με αυτήν και την αδερφή της για το nocebo και το placebo effect, κάτι που φάνηκε να κατανοούν πολύ πιο εύκολα από όσο περίμενα. Το επόμενο ραντεβού είναι στις 3 εβδομάδες από την 1η δόση, αν και πιστεύω ότι θα ήταν πολύ καλύτερα, κυρίως από θέμα ασφάλειας – που είναι το πιο σημαντικό θέμα στις ηλικίες αυτές (αυτό ισχύει ιδίως για τα αγόρια αυτής της ηλικίας σε σχέση με την σπάνια μεν, αλλά σαφώς υπαρκτή και συχνότερη σε αυτήν την ομάδα, δηλ. νεαρά αγόρια, παρενέργεια) αν κανείς έκανε την 2η δόση αργότερα, περίπου στις 8 – όπως π.χ. έχει προτείνει το National Advisory Committee on Immunization στον Καναδά – με 12 εβδομάδες από την 1η δόση.

Η 2η μας κόρη είναι 9, και πλέον μπορεί και αυτή να εμβολιαστεί. Βρήκαμε και κλείσαμε ραντεβού πριν τα Χριστούγεννα και ήδη προβληματίζεται για το παγωτό που θα διαλέξει να πάρουμε αμέσως μετά (αυτά είναι διλήμματα…). Να ξεκινήσω με κάτι καθησυχαστικό, ελπίζω, για τους γονείς: οι δύο εναλλακτικές που οι γονείς έχουμε να συγκρίνουμε, δηλ. ο κίνδυνος σοβαρής νόσου από covid άπαξ και κολλήσει το παιδί από την μία και ο κίνδυνος σοβαρών παρενεργειών από το εμβόλιο από την άλλη, είναι στην ηλικία 5-11 τόσο μικρής πιθανότητας, που ρεαλιστικά μιλώντας, τα παιδιά θα είναι μια χαρά ό,τι κι αν αποφασίσει κανείς. Αυτό είναι σημαντικό για να ηρεμήσουν οι γονείς κατά την διαδικασία λήψης της απόφασης και να λάβουν μία καλά (ή έστω καλύτερα) ενημερωμένη απόφαση που θα τους αντιπροσωπεύει, με ψυχραιμία και όχι υπό καθεστώς αδικαιολόγητου φόβου ή πανικού την ώρα που αυτό δεν δικαιολογείται από τα stakes (από τους ρεαλιστικούς κινδύνους να πω) της απόφασης.  

Ας δούμε όμως λίγο τα νούμερα για να έχουμε μία αίσθηση τι συγκρίνουμε, και γιατί θεωρώ τις συνήθεις συγκρίσεις που γίνονται άχαρες (πέραν του ότι πολύ συχνά είναι ανακριβείς στους υπολογισμούς τους, ιδίως στην θνητότητα των παιδιών αυτής της ηλικίας), σχεδόν σαν να διαπράττουμε ύβρι σε σχέση με την υποτιθέμενη δυνατότητά μας να εκμηδενίσουμε τον όποιο κίνδυνο υγείας.

Θνητότητα στα παιδιά 5-11

Σε σχέση με την αποτελεσματικότητα: Για να μπορέσεις να προστατευτείς από τον κίνδυνο σοβαρής νόσου θα πρέπει να υπάρχει κάποιος αξιόλογος κίνδυνος. Τα παιδιά 5-12 ετών φαίνεται να βρίσκονται μάλλον στον χαμηλότερο κίνδυνο σοβαρής νόσου από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα.

Σε πρόσφατη μελέτη από την Γερμανία σχετικά με την σοβαρή νόσο στα παιδιά στην έως τώρα πορεία της πανδημίας, στις ηλικίες 5-11 δεν βρέθηκε κανένας θάνατος υγιούς παιδιού δηλ. αν δεν υπήρχε κανένας παράγοντας κινδύνου (από την αρχή της πανδημίας έως τις 31 Μαΐου 2021). Κι αυτό περιλαμβάνει σχεδόν 4 εκατομμύρια (με seroprevalence data) υγιών παιδιών αυτής της ηλικίας! Και ευτυχώς τα περισσότερα παιδιά (>70% στην συγκεκριμένη μελέτη, από το σύνολο των >5εκατομμυρίων παιδιών στην μελέτη αυτή) αυτής της ηλικίας είναι υγιή χωρίς παράγοντες κινδύνου.

Στις ΗΠΑ, από στοιχεία του CDC, σε περίπου 1,9 εκατομμύρια περιστατικών της ηλικίας 5-11, καταγράφηκαν 94 θάνατοι. Με τα  καταγεγραμμένα κρούσματα προς το σύνολο των κρουσμάτων στην ηλικία 0-17 να έχουν έναν λόγο 1:6, αυτό σημαίνει ότι στις ΗΠΑ ο κίνδυνος θανάτου είναι περίπου 94/(1,9*10^6*6)=8,2 θάνατοι ανά εκατομμύριο παιδιών (ή αλλιώς <1/100.000). Όμως αυτό περιλαμβάνει όλα τα παιδιά, με και χωρίς παράγοντες κινδύνου ή προϋπάρχουσες νόσους που τα θέτουν σε αυξημένο κίνδυνο. Με στοιχεία από αρκετές μελέτες τα υγιή παιδιά αντιπροσωπεύουν περίπου το 1/3 (ή και λιγότερο) όλων των θανάτων αυτών (στοιχεία και από την γερμανική μελέτη παραπάνω), ενώ τα (πολύ λιγότερα του 2/3) παιδιά με προϋπάρχουσες νόσους περίπου τα 2/3 των θανάτων. Συνεπώς, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι ο κίνδυνος για ένα υγιές παιδί είναι της τάξεως του < ή =1/350.000 (8.2/3=2,7 θάνατοι ανά εκατομμύριο=1 ανά 370.000 περίπου).

Στην Αγγλία, μελέτη έδειξε ότι ο κίνδυνος θανάτου στα παιδιά <18 ετών είναι περίπου 2 στο εκατομμύριο. Και μπορεί κανείς να υπολογίσει χοντρικά από τα στοιχεία της μελέτης αυτής (αν και δεν υπάρχει τέτοιος υπολογισμός explicitly στην μελέτη) ότι για την ομάδα 5 έως και 11, η θνητότητα είναι περίπου ίση ή <1:1εκατομμύριο (κι αυτό περιλαμβάνει παιδιά με και χωρίς προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας).

Στην Ελλάδα, σε 170.000 καταγεγραμμένα περιστατικά ηλικίας 0-17 (τα οποία σημαίνουν συντηρητικά ότι τα πραγματικά είναι τουλάχιστον 500.000, κάνω την συντηρητική υπόθεση ότι έχουμε 1:3 αναλογία καταγεγραμμένων κρουσμάτων με σύνολο κρουσμάτων, στις ΗΠΑ όπως ανέφερα παραπάνω η αναλογία είναι περίπου 1:6) έχουμε 4 θανάτους, που από μνήμης νομίζω κανένας δεν αφορά παιδί ηλικίας 5-11 (κρίμα που ο ΕΟΔΥ δεν δίνει πιο αναλυτικά στοιχεία). [Αν τα κρούσματα είναι ομοιόμορφα κατανεμημένα στις ηλικίες 0-17, και με δεδομένο ότι τα παιδιά 5 έως και 11 είναι περίπου το 1/3 των παιδιών 0 έως και 17, τότε έχουμε έως τώρα 0 θανάτους σε περίπου 200.000 κρούσματα της ηλικίας 5 έως και 11].

Με δεδομένο ότι στην Ελλάδα τα παιδιά 5 έως και 11 είναι περίπου 700.000, αυτό σημαίνει ότι αν δεν είχε κολλήσει κανένα έως τώρα και εάν όλα τα υγιή παιδιά εν τέλει νοσούσαν από covid θα περιμέναμε το πολύ 2 συνολικούς θανάτους σε αυτήν την ηλικία. Με βάση όμως και την ήδη επαφή των παιδιών με τον ιό (38% στις ΗΠΑ έως τον Ιούνιο μόνο), αυτό συνεπάγεται ρεαλιστικά ότι οι αναμενόμενοι θάνατοι υγιών παιδιών αυτής της ηλικίας από covid από εδώ και πέρα που ξεκινάει ο εμβολιασμός τους είναι περίπου 0 έως 1 (για την Ελλάδα πάντα). Αυτό το νούμερο είναι τόσο μικρό που όποιος ρεαλιστικά ισχυρίζεται ότι ο στόχος του εμβολιασμού 700.000 παιδιών είναι να μειώσουμε τον κίνδυνο θανάτου δεν έχει αίσθηση των ορίων της Ιατρικής. Και ιδίως αν αυτό ακούγεται από επίσημα επιστημονικά χείλη, τότε πράγματι, όπως έχω γράψει στο παρελθόν, μπορεί κανείς να μιλήσει όχι μόνο για άγνοια αλλά και ύβρι απέναντι στην πολυπλοκότητα και τους πραγματικούς κινδύνους που απειλούν την υγεία του ανθρώπινου πληθυσμού. Ύβρις που δίνει λανθασμένες προσδοκίες στο ευρύ κοινό ότι μπορεί να αναμένει από την Ιατρική να εκμηδενίσει κινδύνους, την ώρα που είναι κρίσιμο ακριβώς το αντίθετο, το ευρύ κοινό να ενημερωθεί υπεύθυνα για τα ρεαλιστικά οφέλη αλλά και για τα όρια της όποιας ιατρικής παρέμβασης.

Με λίγα λόγια, τα υγιή παιδιά 5 έως και 11 έχουν εξαιρετική πρόγνωση ασχέτως του εμβολίου, και συνεπώς τα εμβόλια πιθανότατα δεν μπορούν να την βελτιώσουν περισσότερο (γι’ αυτό άλλωστε και οι μελέτες έγκρισης των εμβολίων στα παιδιά δεν στηρίζονται σε δεδομένα μείωσης σοβαρής νόσου καθώς αυτά δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν).

Φυσικά, ο θάνατος δεν είναι το μόνο κακό σενάριο άπαξ και νοσήσει κανείς από covid, είναι όμως το χειρότερο και το πιο αξιόπιστο (unbiased) στοιχείο να υπολογιστεί (και για αυτό ασχολήθηκα παραπάνω τόσο αναλυτικά). Άλλα σημαντικά αρνητικά σενάρια είναι ο κίνδυνος νοσηλείας και οι επιπλοκές της νόσου, που και τα δύο μπαίνουν στους υπολογισμούς για την απόφασή μου (βλ. παρακάτω). Για λόγους οικονομίας και αβεβαιότητας των στοιχείων δεν θα αναφερθώ ποσοτικά σε αυτά εδώ μέσα, όμως και μόνο ποιοτικά να τα δει κανείς, αρκεί για να πάει κανείς λίγο πιο κοντά στην απόφαση υπέρ του εμβολιασμού.

Ασφάλεια εμβολίων στα παιδιά 5-11

Από την άλλη, στο θέμα της ασφάλειας, σε αρκετά εκατομμύρια δόσεων σε παιδιά αυτής της ηλικίας δεν έχει φανεί να υπάρχει κάποιο σήμα κινδύνου για κάποια σοβαρή παρενέργεια, και συγκεκριμένα για εμφάνιση μυοκαρδίτιδας που είναι η βασική ανησυχία μας στις λίγο μεγαλύτερες ηλικίες (κυρίως στα αγόρια). Φυσικά, αν μιλάμε για κάποια παρενέργεια πολύ σπάνια, της τάξεως του 1 προς κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες εμβολιασμών, τότε ίσως απλά να μην είχαμε τον χρόνο να την αναγνωρίσουμε έως τώρα.

Όμως, το σίγουρο είναι ότι, όπως ανέφερα πιο πάνω ότι η πρόγνωση από την νόσο σε αυτήν την ηλικία είναι εξαιρετική, έτσι και με τα εμβόλια μπορεί κανείς με μεγάλο βαθμό βεβαιότητας να πει ότι η ασφάλειά τους είναι και αυτή εξαιρετική. Ίσως η μικρότερη δόση (το 1/3 αυτής που χρησιμοποιείται στους μεγαλύτερους) να κάνει την διαφορά, ίσως οι αλλαγές που συμβαίνουν στην εφηβεία στα αγόρια να παίζουν κι αυτές ρόλο. Όπως και να έχει, η άμεση ποσοτική σύγκριση μεταξύ κινδύνου από νόσο covid για σοβαρή νόσο έναντι κινδύνου από το εμβόλιο για σοβαρές παρενέργειες, δεν μπορεί να γίνει (τουλάχιστον όχι ακόμη με αρκετή αξιοπιστία). Ποιοτικά όμως πρέπει να είμαστε καθησυχασμένοι για την σπανιότητα τόσο του ενός όσο και του άλλου κινδύνου. Φυσικά, πολλοί αναφέρουν το ενδεχόμενο του long covid και του PIMS (Paediatric Inflammatory Multisystem Syndrome) ως έναν λόγο εμβολιασμού για τα παιδιά, όμως και εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι μας λείπουν τα ακριβή και αξιόπιστα στοιχεία (ιδίως για τα υγιή παιδιά) και οι όποιες αναφορές είναι απλά θεωρητικές υποθέσεις (και δυστυχώς πολύ συχνά biased υπέρ της υπερεκτίμησης του κινδύνου). Λογικές μεν, όμως χωρίς αξιόπιστα ποσοτικά στοιχεία δε.

Ελλείψει στοιχείων από μελέτες που να μας επιτρέπουν να συγκρίνουμε άμεσα την αποτελεσματικότητα με την ασφάλεια (για σοβαρά τελικά σημεία) του εμβολίου σε αυτήν την ομάδα παιδιών, θεωρώ ότι η διστακτικότητα κάποιου γονιού είναι απολύτως λογική και αναμενόμενη και κανείς θα ήλπιζα δεν θα προσπαθούσε να την παρουσιάσει ως ένδειξη δυσπιστίας στο όφελος των εμβολίων γενικότερα ή να χαρακτηρίσει έναν τέτοιο γονιό ως αρνητή όπως είναι ο τραγικός όρος που χρησιμοποιούν όσοι θέλουν να δηλητηριάζουν τον δημόσιο διάλογο και την προσπάθεια πειθούς που τόσοι άλλοι με υπομονή και συνέπεια καταβάλλουμε. Τέτοιοι ανεκδιήγητοι χαρακτηρισμοί εκτός του ότι στερούνται ενσυναίσθησης δημιουργούν αποστροφή και κάνουν πολύ κόσμο να στρέφεται σε λιγότερο αξιόπιστες (ή ακόμη και εντελώς αναξιόπιστες) πηγές ενημέρωσης, κάτι που έχει γίνει ήδη σε μεγάλο βαθμό εντός της πανδημίας (δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις κάποιος να γίνει πραγματικά σκεπτικός και προς άλλα προγράμματα εμβολιασμού, κάτι σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία, δυστυχώς).

Όμως, η έλλειψη των παραπάνω στοιχείων δεν σημαίνει και πλήρη άγνοια καθώς γνωρίζουμε, όπως ήδη έγραψα, ότι τα εμβόλια στις ηλικίες 5 έως και 11 μοιάζουν εντυπωσιακά ασφαλή. Και σε αυτό το σημείο της πανδημίας φαίνεται ότι αυτό και μόνο μπορεί να είναι αρκετό για να πείσει κάποιον να πάει να εμβολιάσει το παιδί του καθώς έρχεται με μία σειρά θετικών επιπτώσεων ασχέτως της άγνοιας που έχουμε για όσα ανέφερα παραπάνω. 

Οι προσωπικοί μας λόγοι υπέρ του εμβολιασμού της μικρής μας

Προσωπικά αποφασίσαμε η μικρή μας να εμβολιαστεί για τους παρακάτω λόγους:

  1. Σε πιθανή νόσηση με covid θα πρέπει να χάσει 10 ημέρες σχολείου. Αυτό θα την πάει πίσω σε όλες τις δραστηριότητές της, μαθήματα, άθληση, παιχνίδι, και κυρίως στην σχέση της με τους συμμαθητές της. Δέκα ημέρες είναι πολλές και θα αποτελούν μία σημαντική αρνητική εμπειρία για την τρέχουσα σχολική χρονιά, κάτι που θα μείνει μαζί της. Δεν θέλω, όσο περνά από το χέρι μου, να θυμάται αυτήν την χρονιά ως την χρονιά που έκανε καραντίνα 10 ημερών. Κι αυτό θα έρθει σε συνέχεια 2 ετών με απίστευτη αναστάτωση στην ζωή τους και την ανάπτυξή τους, δηλ. την ώρα που πρέπει ενεργά να μειώσουμε την όποια περαιτέρω αναστάτωση στην καθημερινή ζωή των παιδιών. Η μείωση της πιθανότητας να συμβεί όλο αυτό με το εμβόλιο είναι ο πιο σημαντικός λόγος για την απόφασή μου.
  2. Τα παιδιά με κάποιους παράγοντες κινδύνου έχουν μεγαλύτερη (αν και πάλι πολύ μικρή σε απόλυτο αριθμό) πιθανότητα να έχουν μία πιο επιπλεγμένη πορεία νόσου. Δεν ξέρω αν και ποιο παιδάκι που έρχεται σε συχνή επαφή με την κόρη μας μπορεί να θεωρείται υψηλού κινδύνου, όμως με τον εμβολιασμό θα μπορέσει να μειωθεί η πιθανότητα μετάδοσης σε ένα τέτοιο παιδί υψηλότερου κινδύνου (το οποίο φυσικά καλό είναι να εμβολιαστεί ούτως ή άλλως). Το ίδιο και περισσότερο ισχύει και για τους δασκάλους των παιδιών αυτών, που έχουν βάλει πλάτη να πετύχουν τα ακατόρθωτα. Και βέβαια το ίδιο, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό ισχύει και για τους ευάλωτους συγγενείς κάθε συμμαθητή της κόρης μας (σε μικρότερο βαθμό γιατί προφανώς ο κίνδυνος κάποιου που βρίσκεται μακρύτερα στην αλυσίδα διασποράς από την κόρη μας είναι μικρότερος, ιδίως δεδομένου ότι αυτός μπορεί εδώ και πολύ καιρό να έχει εμβολιαστεί, ακόμη και με 3 δόσεις).
    Και τα παραπάνω οφέλη συνοδεύονται και με ένα έμμεσο όφελος: την συζήτηση με τα παιδιά για την θετική εξωτερικότητα της απόφασης του εμβολιασμού και το πώς έτσι συνεισφέρουν στην κοινή προσπάθεια όλων μας να προχωρήσουμε μπροστά. Και γιατί αυτή η απόφαση πρέπει να τα κάνει περήφανα. Σημαντικά μαθήματα με positive reinforcement. Win-win δηλαδή, σε αυτό το πεδίο.
  3. Δεν ξέρω για πόσο καιρό τα παιδιά μας θα πρέπει να φορούν μάσκες και να βρίσκονται σε bubbles, όμως ξέρω ότι τα περιοριστικά μέτρα επηρεάζουν αρνητικά την εξέλιξή τους και κυρίως την δυνατότητά τους να χτίζουν θετικές παιδικές εμπειρίες. Δεν ξέρω αν εν μέσω αυτής της κρίσης, η κόρη μας έχασε την ευκαιρία να φτιάξει μία σχέση φιλίας με κάποιο άλλο παιδί που θα μπορούσε να είναι μία σχέση ζωής, όμως ξέρω ότι υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο και πραγματικά λυπάμαι και μόνο στην ιδέα ότι ίσως να έχει συμβεί κάτι τέτοιο. Και ξέρουμε ότι κάτι τέτοιο, πληθυσμιακά είναι βέβαιο ότι έχει συμβεί σε μεγάλο βαθμό. Ο καλύτερος τρόπος για να τελειώσουμε με τα περιοριστικά μέτρα πιο γρήγορα, είναι προφανώς μέσω του εμβολιασμού. Επιπλέον, κάτι τέτοιο θα ελευθερώσει πόρους από το σχολείο, το οποίο τώρα μάλλον ασχολείται περισσότερο με την διαχείριση των κρουσμάτων και την ιχνηλάτηση, παρά με το πώς να προσφέρει εκπαιδευτικά το καλύτερο που θα μπορούσε στο κάθε παιδί. Ούτε κι αυτό είναι μικρός λόγος.
  4. Θα μειωθεί η αναστάτωση και το συλλογικό κόστος από τα αλλεπάλληλα self test για το σχολείο ή για να πάει οπουδήποτε με την οικογένειά της (όχι ότι κυκλοφορούμε και πολύ, ακόμη κι εκτός πανδημίας… 😃 ). Δεν μου αρέσει κάθε τόσο να πρέπει να βάζει μία μπατονέτα στην μύτη της ούτε να δείχνει ένα χαρτί αρνητικού τεστ για να απολαύσει το δικαίωμά της να πάει σχολείο ή όπου αλλού (αν και σε αυτό το σημείο της επιδημίας κατανοώ και συμφωνώ με την λογική των self test καθώς βοηθούν να κρατήσουν τα σχολεία ανοιχτά) και το εμβόλιο βοηθά στο να μειωθεί αυτή η παρέμβαση. Στα μάτια της θα είναι και αυτό μία μικρή νίκη στην προσπάθεια επιστροφής σε μία κανονικότητα που λόγω και της μικρής της ηλικίας, πολύ φοβάμαι μήπως έχει ξεχάσει πώς είναι.

Θα προσέξατε ότι πουθενά δεν έχω βάλει ως κριτήριο την μείωση του κινδύνου για την προσωπική της υγεία, άμεσα (γιατί όλοι οι παραπάνω λόγοι σχετίζονται έμμεσα και με την υγεία, σωματική και ψυχική, των παιδιών). Κι αυτό γιατί ο αρχικός κίνδυνος είναι τόσο μικρός, και η γνώση μας για πιθανώς πολύ σπάνιες παρενέργειες τόση ελλιπής που δεν πιστεύω ότι μπορεί κανείς να στηριχτεί σε έναν τέτοιο, άχαρο όπως τον χαρακτήρισα πιο πάνω, υπολογισμό. Προφανώς το πιο πιθανό είναι ότι το εμβόλιο θα είναι συνολικά πιο ασφαλές από το να περάσει κανείς covid, όμως μου αρκούν ήδη όλα τα άλλα επιχειρήματα που έχουν σαφώς πιο χειροπιαστό όφελος ώστε να αποφασίσω. Μπορεί κάποιοι άλλοι γονείς να αξιολογούν τα πράγματα αλλιώς, και εν τέλει να αποφασίσουν να περιμένουν περισσότερο ή ακόμη και να μην κάνουν καθόλου το εμβόλιο στο παιδί  τους. Και αυτό είναι εντάξει. Και όποιος νομίζει ότι αυτό αποτελεί λόγο για να κατηγορηθούν τέτοιοι γονείς ως αρνητές, είναι σε βαθιά σύγχυση και είναι μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης. Ξέρω ότι η αγάπη μας να μισούμε τους ανθρώπους που είναι σκεπτικοί προς τα εμβόλια είναι μεγάλη και ότι οι διχαστικές και συχνά υβριστικές αναρτήσεις έχουν μεγάλη απήχηση που δρουν ενθαρρυντικά για κάποιους να τις γράφουν και να τις αναπαράγουν. Όμως, τόσο η Ιατρική όσο και η ίδια η ζωή είναι αυτό που λέμε nuanced, δηλ. πιο πολύπλοκη και αβέβαιη από όσο οι ευσεβείς μας πόθοι συχνά μας επιτρέπουν να δεχτούμε. Είναι κι αυτό ένα παράδειγμα bias, ένα wishful thinking, με το οποίο καλό θα ήταν κάποια στιγμή να προσπαθήσουμε να αναμετρηθούμε.

Τις προάλλες το τμήμα της μικρής μας ήταν να ξεκινήσει την κάθετη διαίρεση. Όμως λόγω εμφάνισης κρουσμάτων, και αρκετών απουσιών για λίγες ημέρες, η κάθετη διαίρεση έπρεπε να περιμένει λίγες ημέρες. Όπως άλλωστε έχει περιμένει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εντός της πανδημίας, η ίδια η ζωή των παιδιών, τόσο λόγω του ιού όσο και λόγω των υπέρμετρα περιοριστικών (ιδίως πέρυσι με το κλειστό σχολείο) μέτρων. Έτσι ακριβώς είναι με το σχολείο αλλά και με την ζωή των παιδιών συνολικά, όταν ένας μένει πίσω όλοι μένουν πίσω, αλλά και αντίστροφα, όταν ένας προχωράει μπροστά, όλα τα παιδιά ακολουθούν από κοντά. Και σε αυτήν την φάση της πανδημίας, ο εμβολιασμός σε αυτήν την ηλικία αποτελεί τον πιο ανώδυνο και γρήγορο τρόπο τα παιδιά αυτής της ηλικίας να προχωρήσουν μπροστά με την ζωή τους. Και μαζί με αυτά, όλοι μας.

Kostis Tsarpalis, 12 December 2021

Αφήστε μια απάντηση

Call Now Button
Send this to a friend