Κωστής Τσαρπαλής > Ιατρική > Moments of chemistry…

Moments of chemistry…

a Giant indeed!
a Giant indeed!

Moments of chemistry…
(as reminders of a slow past progress and as signs of a much faster future one)

Χθες, με έναν ασθενή, στην αρχή της κουβέντας μας:

– Καπνίζετε;
– Στο full! 50 την ημέρα!!
– (με σοβαρό ύφος) Ξέρετε, πρέπει να σας ενημερώσω για κάτι… που μάλλον θα σας στεναχωρήσει… Το κάπνισμα κάνει κακό!

Γελάσαμε αυθόρμητα και νευρικά για αρκετή ώρα… (έτσι μας βγήκε).

Τέτοιες στιγμές χαλαρότητας χτίζουν μία “χημεία” και είναι πολύ χρήσιμες για να μπορέσεις να επιταχύνεις την κουβέντα και να μεταφέρεις στον ασθενή όλα όσα θεωρείς σημαντικά για την υγεία του, χωρίς να νιώθει ότι του κάνεις κάποιο ηθικό κήρυγμα. Έτσι έγινε αμέσως μετά και με τον συγκεκριμένο ασθενή και είχαμε μία πολύ εποικοδομητική συζήτηση.

Επιπλέον, όμως, η παραπάνω ιστορία δείχνει και κάτι άλλο, πιο βαθειά κρυμμένο. Μας δείχνει την διαχρονική πρόοδο που έχει επιτευχθεί, την οποία συχνά ξεχνάμε και θεωρούμε δεδομένη. Καλό όμως είναι να θυμόμαστε ότι τα δεδομένα μας τώρα δεν ήταν τα δεδομένα του χθες. Το ’50 και ’60, αν έλεγες αυτό που είπα εγώ παραπάνω θα ήσουν σχεδόν αιρετικός και σίγουρα όχι ιδιαίτερα δημοφιλής (θυμίζω διαφημίσεις από ιατρούς στο JAMA σχετικά με τα οφέλη του καπνίσματος, βλ. εδώ ένα σχετικό άρθρο, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1470496/). Το ’70 και ’80 αν προσπαθούσες πάλι να μιλήσεις κατά του καπνίσματος, θα έπρεπε να είσαι έτοιμος να ξεφουρνίσεις ένα κάρο μελέτες για να υποστηρίξεις τον ισχυρισμό σου, και βέβαια να έχεις πολλή υπομονή να αντέξεις αντεπιχειρήματα του τύπου “ναι, αλλά ο παππούς του Τάκη έζησε μέχρι τα 90 καπνίζοντας μανιωδώς” ενώ “ο θείος του Τάκη έκοψε το κάπνισμα, και μετά του εμφανίστηκαν χίλια δυο προβλήματα υγείας”. Από το ’90 και μετά η γνώση του πόσο επιβλαβές είναι το κάπνισμα είχε πλέον γίνει κοινός τόπος ασθενών και ιατρών ώστε να μην χάνει κανείς απ’ τους δύο χρόνο προσπαθώντας να πείσει για τον σχετικό κίνδυνο.

Πλέον, όλοι (so to speak) ασχολούμαστε με το να διευκολύνουμε τον ασθενή/τον άνθρωπό μας να λάβει και κατόπιν να υλοποιήσει την απόφασή του να διακόψει το κάπνισμα. Κανείς όμως δεν χάνει πλέον χρόνο για να μιλήσει για τα δραματικά οφέλη που συνοδεύουν την διακοπή του καπνίσματος. Πρόκειται για μία πρόοδο. Αργή, πολύ αργή πραγματικά, ειδικά για τα εκατομμύρια καπνιστών (και τις οικογένειές τους) που νόσησαν (και δυστυχώς συνεχίζουν να νοσούν) όλες αυτές τις δεκαετίες, αλλά πρόοδος παρ’ όλα αυτά. Υπενθυμίζω ότι ήδη από το 1964 είχε δημοσιευτεί η πρώτη έκθεση του Surgeon General στις ΗΠΑ με θέμα “Smoking and Health”, το πρώτο επίσημο κυβερνητικό έγγραφο που συσχέτιζε το κάπνισμα με συγκεκριμένες ασθένειες. Δεκατέσσερα χρόνια πιο πριν(!), το 1950, ο Sir Richard Doll (1912-2005) δημοσιεύε στο BMJ την πρώτη του μελέτη για την συσχέτιση του καπνίσματος με τον καρκίνο του πνεύμονος (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2038856/). Την ίδια περίοδο, ο ίδιος, ξεκίναγε μία προοπτική μελέτη σχετικά με την σχέση του καπνίσματος με την συνολική θνητότητα (σε άνδρες ιατρούς). Το 2004, ως πρώτος συγγραφέας, σε ηλικία 92 ετών δημοσίευε (πάλι στο BMJ) τα αποτελέσματα της ίδιας μελέτης μετά από 50 έτη παρακολούθησης (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC437139/)!

Σκεπτόμενος όλα τα παραπάνω, δεν μπορώ να ξεφύγω από τον προφανή παραλληλισμό του καπνίσματος του χθες με την διατροφή του σήμερα. Η (κακή) διατροφή πλέον έχει ξεπεράσει το κάπνισμα ως ο πιο σημαντικός περιβαλλοντικός παράγοντας κινδύνου που οδηγεί σε αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα στον πληθυσμό (http://jama.jamanetwork.com/article.aspx…)!
Κι όμως, ο κόσμος, ακόμη, (θέλει να) νιώθει χαμένος, ανίκανος να επιλέξει με αυτοπεποίθηση.

Τι κι αν ήδη από το 2006 τα Ηνωμένα Έθνη είχαν εκδώσει την έκθεσή τους για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της κτηνοτροφίας (βλ. “Livestock’s long shadow”, http://www.fao.org/docrep/010/a0701e/a0701e00.htm) όπου αναφερόταν ότι το “livestock are responsible for 18 percent of greenhouse gas emissions, a bigger share than that of transport.”
Τι κι αν ήδη από το 2009 η (τότε ονομαζόμενη) American Dietetic Association έβγαζε το Position Statement σχετικά με τις φυτοφαγικές δίαιτες, σύμφωνα με το οποίο “appropriately planned vegetarian diets, including total vegetarian or vegan diets, are healthful, nutritionally adequate, and may provide health benefits in the prevention and treatment of certain diseases.” (βλ. http://www.vrg.org/nutrition/2009_ADA_position_paper.pdf).
Τι κι αν ήδη από το 2011 το “healthy eating plate” του Harvard School of Public Health (εκεί όπου διέπρεψε ο “δικός μας” Τριχόπουλος με την πρωτότυπη έρευνά του και στο πεδίο της διατροφής, βλ. https://www.hsph.harvard.edu/…/in-memoriam-dimitrios-trich…/) ξεκάθαρα (έστω κι αν σιωπηλά) δείχνει ότι η βάση μίας υγιεινής διατροφής περνά από τις φυτικές τροφές (βλ. εδώ http://www.health.harvard.edu/healthy-eating-plate και εδώ https://www.hsph.harvard.edu/…/healthy-eating-plate-vs-usd…/).
Τι κι αν τον Οκτώβριο του 2015 το International Agency for Research on Cancer του WHO κατέτασε “the consumption of red meat as probably carcinogenic to humans (Group 2A)” και το “Processed meat [was classified] as carcinogenic to humans (Group 1)” (https://www.iarc.fr/en/media-centre/pr/2015/pdfs/pr240_E.pdf).
Και βέβαια, τι κι αν αμέτρητες πληθυσμιακές μελέτες έχουν δείξει ότι οι πληθυσμοί με την καλύτερη υγεία και το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής λαμβάνουν την συντριπτική πλειοψηφία των θερμίδων τους από φυτικές πλήρεις (ελάχιστα επεξεργασμένες) τροφές (βλ. ενδεικτικά τις επονομαζόμενες blue zones).

Επί της ουσίας, στην διατροφή βρισκόμαστε ακόμη εκεί που ήμασταν με το κάπνισμα το 1964. Και, δικαίως θα αναρωτηθείτε, προς τι η αισιοδοξία μου; Αυτή υπάρχει για δύο λόγους: Πρώτον γιατί το 1964 είναι πιο μετά από το ’30 και ’40, τότε δηλ. που δεν υπήρχε καν η γνώση για το κάπνισμα. Και δεύτερον, γιατί τώρα υπάρχει μία τεράστια ποιοτική και ποσοτική διαφορά με το κάπνισμα του 1964. Τώρα υπάρχουν τα κινητά, τα social media, το internet. Τώρα ο κόσμος είναι μικρότερος και τρέχει πιο γρήγορα. Τώρα οι αλλαγές σε πληθυσμιακό επίπεδο (μπορούν να) επιταχύνονται εκθετικά.

Τα δεδομένα υπάρχουν στην διάθεσή μας ήδη. Σίγουρα τα επόμενα χρόνια θα μάθουμε πολύ περισσότερα, όμως γνώση υπάρχει ήδη αρκετή. Ο κόσμος βλέπει τα στοιχεία και κάποιοι, αργότερα ή γρηγορότερα, αλλάζουν. Όποιος θέλει, αλλάζει από τώρα και ωφελείται πρώτος, όποιος δεν θέλει μπορεί να περιμένει την αλλαγή του υπόλοιπου κόσμου πρώτα (βλ. ενδεικτικά νομοθετικές αλλαγές σε σχέση με τις αγροτικές επιδοτήσεις, προσθήκη του περιβαλλοντικού κόστους στην τιμή του κάθε προϊόντος, κ.ά.). Η επιλογή είναι δική μας. Και η ευθύνη, όμως, δική μας είναι. Μην κρυβόμαστε πίσω από τον κάθε Τάκη που όλοι ξέρουμε στην ζωή μας, και ο οποίος έζησε μέχρι τα 90 του τρώγοντας σουβλάκια. Μεγάλα παιδιά είμαστε.

© Kostis Tsarpalis, July 2016

Αφήστε μια απάντηση

Call Now Button
Send this to a friend