Eίναι δύσκολο να βρει κανείς μία παιδική δραστηριότητα που να συνδυάζει τα οφέλη και τις απολαύσεις που συνδυάζει το μαγείρεμα μαζί με τα παιδιά:
Πρώτον, τα παιδιά έρχονται σε “χειροπιαστή” επαφή με επιστήμες όπως, εφαρμοσμένα μαθηματικά, φυσική, χημεία, βιολογία, ιατρική, οικολογία, οικονομικά, γεωγραφία, ιστορία. Είναι πραγματικά αδύνατον, ανάλογα και με την ηλικία των παιδιών βέβαια, να μαγειρέψεις και να μην μιλήσεις/πειραματιστείς για/με δόσεις, όγκους, βάρος, πυκνότητα, σύσταση, χρώματα, γεύσεις, μυρωδιές, θερμοκρασία/θερμότητα, χρόνους, υλικά, υγεία και νόσους, κανόνες υγιεινής και ασφάλεια τροφίμων, φυτά και ζώα, κόστος οικογενειακό και κοινωνικό, γεωγραφία, πολιτισμούς, κ.ο.κ.
Δεύτερον, το μαγείρεμα είναι κατ’ εξοχήν μία δραστηριότητα που, ενώ απαιτεί τον σεβασμό σε συγκεκριμένους κανόνες, επιτρέπει και ενθαρρύνει τον αυτοσχεδιασμό, την καινοτομία, την δημιουργικότητα, με αποτέλεσμα το τελικό προϊόν να είναι κάθε φορά διαφορετικό, άρα και πρωτότυπο. Υπό αυτήν την έννοια είναι, εκτός από εφαρμοσμένη επιστήμη, και εφαρμοσμένη τέχνη (Σημ.: Η βιομηχανία τροφίμων αλλά και ο βιαστικός σύγχρονος καταναλωτής απεχθάνεται αυτήν την ποικιλομορφία και, γι’ αυτό, μία από τις σημαντικότερες “κατακτήσεις” της είναι η τυποποίηση των προϊόντων ώστε κάθε προϊόν να είναι ίδιο σε διαφορετικό κατάστημα ή/και σε διαφορετικό χρόνο, π.χ. μία Pizza Special της Domino’s να είναι ίδια στο ίδιο κατάστημα χειμώνα/καλοκαίρι αλλά και ίδια σε διαφορετικά καταστήματα ανά τον κόσμο, ασχέτως εποχικότητος/διαθεσιμότητος πρώτων υλών. Αυτή η τυποποίηση, αν και κατανοητή, είναι ένας από τους λόγους που έχουμε χάσει την επαφή μας με την προέλευση του φαγητού μας).
Τρίτον, τα παιδιά μαθαίνουν να προγραμματίζουν, να οργανώνουν μία διαδικασία, με αρχή, μέση, και τέλος, όπου το τελικό προϊόν/φαγητό είναι κάτι παραπάνω από μία απλή πρόσθεση των επιμέρους συστατικών. Επίσης, μαθαίνουν ότι το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται τόσο – και κυρίως – από τις δικές τους προσπάθειες (όπως σωστή εκτέλεση συνταγής ή ακόμη και βελτίωση/τροποποίηση αυτής) όσο και από παράγοντες πέραν αυτών, αλλά που σταθμίζονται (π.χ. ποιότητα πρώτων υλών ανάλογα με την εποχή του χρόνου), όπως και από αστάθμητους παράγοντες (π.χ. διακοπή ρεύματος στο μέσο του ψησίματος λόγω απεργίας της ΔΕΗ ενάντια στο ενδεχόμενο ιδιωτικοποίησής της). Στο τέλος μαθαίνουν να απολαμβάνουν τις επιτυχημένες προσπάθειές τους αλλά και να αποδέχονται τις “αποτυχημένες”. Και επειδή οι συνταγές ποικίλλουν σε πολυπλοκότητα και δυσκολία, μαθαίνουν ότι η εξάσκηση στο ίδιο πράγμα σε κάνει καλύτερο, αλλά και ότι το ίδιο σε κάνει και η τοποθέτηση νέων, δυσκολότερων στόχων.
Τέλος, το μαγείρεμα είναι μία δραστηριότητα που συνδυάζει κυριολεκτικά το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Όλοι μας έχουμε ανάγκη για θερμίδες και θρεπτικά συστατικά (κάποιοι λιγότερο από άλλους…). Αν η ανάγκη αυτή ικανοποιείται με κέφι, χαρά, όμορφη παρέα, σε περιβάλλον αγάπης και ασφάλειας, και με στόχο κάτι γευστικό και μακροπρόθεσμα υγιεινό εκτός από βραχυπρόθεσμα θρεπτικό/θερμιδικό, τόσο το καλύτερο.
Φυσικά, αν κανείς εμβαθύνει ελάχιστα στα παραπάνω, θα δυσκολευτεί πολύ να μην δεχτεί την άποψη ότι εκτός από την αξία του ίδιου του μαγειρέματος ως δραστηριότητα, είναι τουλάχιστον εξ ίσου σημαντική και η επιλογή των συγκεκριμένων φαγητών που μαγειρεύουμε με τα παιδιά μας. Ανήκουμε σε μία τυχερή μειονότητα ανθρώπων, τόσο ιστορικά όσο και γεωγραφικά, που μπορούμε να επιλέγουμε για φαγητό μεταξύ τεράστιας πληθώρας εναλλακτικών τροφών. Αυτό ιστορικά ήταν αδιανόητο σχεδόν για όλους τους πληθυσμούς, και ακόμη και σήμερα είναι ανήκουστο για την πλειονότητα των ανθρώπων του πλανήτη, οι οποίοι καταναλώνουν όχι αυτό που επιλέγουν αλλά αυτό που είναι απλά διαθέσιμο (αν είναι τυχεροί να υπάρχει και αυτό). Δεδομένου ότι οι επιλογές μας αυτές των τροφών που καταναλώνουμε επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα την υγεία την δική μας και των παιδιών μας, την ποιότητα του περιβάλλοντος, και την ζωή των ζώων του κόσμου, είναι δύσκολο να επιχειρηματολογήσει κανείς γιατί να διαλέξει κανείς ενεργά κάτι που μπορεί να είναι ανθυγιεινό, εχθρικό προς το περιβάλλον μας, και βίαιο/άδικο προς τα ζώα, όταν μπορεί απλά να διαλέξει κάτι που να μην είναι έτσι. Ο οδικός χάρτης προς μία επιλογή διατροφής που να ικανοποιεί τα παραπάνω μπορεί να μοιάζει πολύπλοκος, με πολλούς παράδρομους και παρακάμψεις. Το σίγουρο, όμως, είναι ότι η κεντρική αρτηρία αυτού του οδικού χάρτη είναι η συνειδητοποίηση ότι η αποφυγή ζωικών προϊόντων είναι καλύτερη από την χρήση τους. Το ευχάριστο είναι ότι, συν τοις άλλοις, ανήκουμε σε μία μειονότητα ανθρώπων για τους οποίους αυτός ο τρόπος ζωής είναι πολύ πιο εύκολος, προσιτός, φθηνός, και απολαυστικός από όσο κανείς νομίζει. Αρκεί κανείς να επενδύσει λίγο χρόνο για να ενημερωθεί καλύτερα και να το δοκιμάσει. Τα οφέλη όμως από την γνώση αυτή θα ακολουθούν αυτόν και κυρίως τα παιδιά του στην υπόλοιπη ζωή τους.
© Kostis Tsarpalis, December 2015