Έρχομαι σε επαφή με πολλούς ηλικιωμένους ανθρώπους κάθε μέρα. Είναι χρήσιμη πληροφορία για την συνολική ιατρική εκτίμηση, αλλά επιπλέον μου αρέσει κι όλας, να ενημερώνομαι μέσα από την κουβέντα μας για τις δραστηριότητές τους και το πόσο απαιτητικές σε φυσική άσκηση είναι αυτές. Με το καθημερινό πρόγραμμα να τρέχει πολλές φορές με ρυθμούς γρηγορότερους από όσο θα θέλαμε, νιώθω μια μικρή ζήλεια και ονειροπολώ (day-dreaming στην κυριολεξία) όταν ακούω από μία αγαπημένη κατηγορία παππούδων, τους “χαζοπαππούδες” (αυτούς με τις ρυτίδες χαμόγελου και όχι με τις ρυτίδες θυμού), να μου περιγράφουν πώς η βασική τους και πιο όμορφη δραστηριότητα της ημέρας είναι να πάνε να παραλάβουν και να συνοδεύσουν με ασφάλεια το εγγονάκι τους, περπατώντας από το σχολείο στο σπίτι. Από την εμπειρία της αφήγησης πολλών τέτοιων ιστοριών, με έχει εντυπωσιάσει το πώς μία φαινομενικά τόσο “ανιαρή” και διαδικαστική δραστηριότητα μπορεί να συνδυάζει τόσα εντυπωσιακά θετικά χαρακτηριστικά που όμοιά της δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί.
Πράγματι, οι χαζοππαπούδες καταφέρνουν με τον ενθουσιασμό στην εξιστόρησή τους, να μου υπενθυμίζουν το πόσο σημαντική είναι:
1. η βοήθεια προς τα παιδιά τους, τους νέους γονείς, για τους οποίους αυτό το μισάωρο/ώρα μπορεί να είναι η διαφορά μεταξύ ημέρας και νύχτας στο να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν αποτελεσματικά στην τρέλλα της καθημερινότητάς τους. Υπάρχουν σχέσεις που δεν έχουν αντέξει στον χρόνο λόγω, μεταξύ άλλων ίσως, και της έλλειψης ελαχίστου χρόνου για ανασυγκρότηση (λόγω συνθηκών δηλαδή). Αυτό το μισάωρο που προσφέρει ο παππούς μπορεί να είναι η συγκολλητική ουσία στην σχέση, ώστε το εγγόνι να μεγαλώσει με δύο γονείς σε ένα σπίτι αντί με έναν μπαμπά και μία μαμά χωριστά σε δύο σπίτια.
2. η σχέση με τα εγγόνια τους, η οποία ως καθημερινή και χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες κατά την δραστηριότητα αυτή (περίπατος από το σχολείο), δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε παππούς και εγγόνι να έρθουν εύκολα και αβίαστα συναισθηματικά κοντά, να μεγαλώνουν μαζί, και να δημιουργούν εμπειρίες και μνήμες που θα τους ακολουθούν και τους δύο για πάντα (όσο μικρό ή μεγάλο κι αν είναι το “για πάντα” κατά περίπτωση). Κάποια στιγμή στο μέλλον το εγγόνι ίσως γίνει παππούς, και τότε οι παιδικές μνήμες θα αναδυθούν στο μυαλό του παππού, και ο παππούς έτσι γίνεται ο συνδετικός ζωντανός κρίκος μεταξύ των γενεών της οικογένειας που προηγήθηκαν και έφυγαν, και αυτών που έπονται. Ακόμη και υπό αυτό το πρίσμα μόνο, δεν αξίζει οι παιδικές μνήμες να γεμίσουν με όση ευτυχία και αγάπη μπορούν να χωρέσουν;
3. η ανεύρεση ενός στόχου στην ζωή, σε όποια φάση της ζωής κι αν βρίσκεται κανείς, όσο ασήμαντος κι αν φαίνεται αυτός ο στόχος στα μάτια των τρίτων. Πράγματι, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, καθώς η ζωή οδεύει, αργά ή γρήγορα, για να κλείσει τον κύκλο της, οι δυσκολίες ανεξάρτητης ζωής δεν είναι το μόνο κοινό που μοιράζονται κάποιοι ηλικιωμένοι με τα παιδιά. Το άλλο κοινό είναι η δυνατότητα να απολαμβάνουν την κάθε στιγμή της ζωής, το σήμερα, το τώρα, και να βρίσκουν νόημα και ευτυχία, από φαινομενικά ανιαρές, ανούσιες, και απλοϊκές για όλους εμάς τους υπόλοιπους, δραστηριότητες σαν την παραπάνω.
Εν τέλει, τέτοιες ιστορίες δείχνουν πόσο σημαντικά είναι τα πρακτικά και κυρίως τα συναισθηματικά/ψυχικά οφέλη από την στενή επαφή και συνεργασία των μελών των διαφορετικών γενεών της ευρύτερης οικογένειας.
Δεν υπάρχει πιο μεγάλη απογοήτευση, λοιπόν, όταν γνωρίζω τέτοιους χαζοπαππούδες, οι οποίοι δυστυχώς για λόγους ιατρικούς, που θα μπορούσε κανείς να έχει προλάβει/αντιμετωπίσει, στερούνται την δυνατότητα να βιώσουν αυτήν την εμπειρία, δηλαδή να βοηθήσουν, να φανούν και να νιώσουν χρήσιμοι, να προσφέρουν και να λάβουν αγάπη.
Πράγματι, οι περισσότεροι τέτοιοι ιατρικοί λόγοι, δηλ. τα χρόνια νοσήματα του μέσου δυτικού παππού, μπορούν να προληφθούν ή αν εμφανιστούν να αντιμετωπιστούν με πολύ αποτελεσματικό τρόπο, μεταξύ άλλων και με τις επιλογές που κάνει κανείς σε μικρότερη (ιδανικά) ή (έστω) σε μεγαλύτερη ηλικία. Τουλάχιστον, μέχρι εκείνα τα χρόνια όπου τα εγγόνια θα έχουν πλέον μεγαλώσει…
Οι επιλογές ζωής του σήμερα καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο θα βιώσουμε το αύριο. Και συχνά, όπως στο παιδί των 5 ετών είναι αξιοσημείωτο επίτευγμα να μπορεί να σταθεί στα πόδια του και να περπατήσει για μία αρκετή απόσταση (π.χ. από το σχολείο έως το σπίτι), άλλο τόσο αξιοσημείωτο μπορεί να είναι το ίδιο επίτευγμα και για τον παππού των 70 ή 80. Και βέβαια, είναι κρίμα να θέλεις και να μην μπορείς. Όπως είναι κρίμα, να ήθελες να κάνεις αλλαγές και να μην ήξερες ποιες, γιατί ποτέ κανείς δεν σε ενημέρωσε κατάλληλα και έγκυρα.
Αυτό (πρέπει να) είναι πλέον μέγιστο μέλημα της σύγχρονης Ιατρικής. Πρόκειται για την Ιατρική που πρωτίστως ενημερώνει, συμβουλεύει, και εκπαιδεύει, και δευτερευόντως ψάχνει το συνταγολόγιο για την επόμενη συνταγή.
Αυτή η Ιατρική σέβεται πραγματικά την υγεία των ατόμων, τις επιλογές και επιθυμίες τους, την αυτονομία τους (και παράλληλα και τα λεφτά των φορολογουμένων).
Αυτή η Ιατρική αυξάνει την συνολική ευδαιμονία των πολιτών.
Αυτή η Ιατρική είναι πραγματικά λειτούργημα.
Καμμιά φορά, μια εικόνα ίσως είναι πιο χρήσιμη από τα λόγια. Δείτε τα παρακάτω δύο σύντομα video, στα οποία έπεσα τυχαία, και σκεφτείτε για ένα λεπτό ότι ο παππούς είναι και στις δύο περιπτώσεις το ίδιο άτομο, με διαφορετικές επιλογές στον τρόπο ζωής κάποιες δεκαετίες ή χρόνια νωρίτερα. Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ προσωπικά, ξέρω από τώρα ποιος είναι ο περίπατος που προτιμώ, αν σταθώ τυχερός και φτάσω στην τρίτη ηλικία. Και βέβαια, το πρώτο που κάνω είναι να μην γελιέμαι ότι το μόνο που θα χρειαστώ είναι η τύχη (έστω κι αν είναι και αυτή αναγκαία συνθήκη). Γιατί, όσο κι αν ισχύει ότι (σχεδόν) “ποτέ δεν είναι πολύ αργά για αλλαγές”, το ίδιο και περισσότερο ισχύει ότι “ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς”. Δείτε τα video και σκεφτείτε, δεν αξίζει τον κόπο να κάνεις ό,τι περνά από το χέρι σου από σήμερα;
1. Grandpa walk, type I:
2. Grandpa walk, type II:
© Kostis Tsarpalis, April 2016